Bruto Nationaal Geluk

Het idee van een vrije markt en het streven naar een zo groot mogelijk Bruto Nationaal Produkt is voor ons niet holistisch genoeg, zo begon Norbu Wangchu zijn betoog. "What people want and what the government tries to achieve should be the same thing. It should be about happiness." Gisteren praatten we met de Chief Planning Officer van het GNH office (GNH staat voor Gross National Happiness) in zijn kantoor in de Dzong, het enorme middeleeuwse gebouw dat niet alleen de overheid huisvest, maar waarin ook de belangrijkste monniken van het land hun klooster hebben.

De GNH politiek van Bhutan is gebaseerd op vier pijlers: Duurzame ontwikkeling en gelijke kansen voor iedereen; het in stand van cultuur en tradities; het beschermen van de natuurlijke omgeving; en een goede en efficiënte overheid, vrij van corruptie. En hoe meer Norbu Wangchu vertelde over hoe ze het beleid precies vormgeven, hoe meer we beseften dat GNH niet een frivool Boeddhistisch experiment is, maar een serieuze en zeer vooruitstrevende manier om een maatschappij in te richten. Sterker nog, het westerse idee waarbij de overheid vooral bezig is de economie draaiende te houden en verschillende politieke partijen bakkelijen over hoe het geld precies verdeeld moet worden, klinkt ineens hopeloos ouderwets.

Bij elk nieuw wetsvoorstel worden er vijftien mensen opgeroepen van allerlei rangen en standen (een beetje als een jury in een Amerikaanse rechtbank) en die moeten inschatten welke effecten de nieuwe wet heeft voor het Bruto Nationaal geluk (dat onderverdeeld is in negen verschillende domeinen, maar dat voert te ver voor een blog). Een opmerkelijke procedure.

Bhutan is een slim land. Vijftig procent van het grondgebied is beschermd natuurgebied. Ze hebben drie enorme waterkrachtcentrales die alle electriciteit opwekken die men nodig heeft, en de rest exporteert men naar India. Met de revenuen betaalt men het onderwijs en de gezondheidszorg, die voor iedereen gratis is (echt voor iedereen in Bhutan, ook voor de toeristen. Een geruststellende gedachte). Binnen een paar jaar is het hele land carbon neutral. Al het eten is organisch, want bestrijdingsmiddelen heeft men nooit gebruikt en wil men ook niet gebruiken. Plastic zakken zijn verboden, roken ook. Bhutan heeft geen stoplichten. Op het drukste kruispunt van de hoofdstad Thimpu staat een agent met dansende bewegingen het verkeer te regelen, men heeft hem ooit vervangen door een stoplicht, maar na een paar dagen had men dat rare ding alweer verwijderd. "Te onpersoonlijk", was de klacht van de Bhutanezen.

In Bhutan doet de consumptiemaatschappij haar intrede en Norbu Wangchu gaf ruiterlijk toe dat men in Bhutan de komende jaren moeilijke keuzes moet maken. Naar school en naar het werk is de nationale klederdracht verplicht (ter bescherming van de cultuur), maar sinds 1999 heeft Bhutan als laatste land ter wereld TV, en de pubers, die naar westerse programma's als America's Next Top Model kijken, willen weleens andere kleren aan.

En natuurlijk gaat niet alles goed in Bhutan. De koninklijke familie heeft vrijwillig afscheid genomen van de absolute macht, maar het democratiseringsproces is nog lang niet voltooid. Toen we vroegen of Bhutan persvrijheid had, begon onze gids een beetje te stotteren. En, iets heel anders, we zijn gewaarschuwd 's avonds na zonsondergang niet de straat op te gaan in Thimpu. Niet vanwege de criminaliteit, want daar doet men hier niet aan, maar vanwege troepen zwerfhonden die de stad onveilig maken!

Maar ze hebben dan wel weer een ongelofelijk knap koningspaar. Daar kan zelfs Maxima niet tegenop. Laat staan Willem Alexander.

Madelijn en Ap